Kan jouw kind ook wel eens ‘flippen’?
Enorm boos worden, misschien wel gaan vechten of juist helemaal in zijn schulp kruipen?
Herken je deze vecht- en/of vluchtreactie?
In het Engels hebben ze daar de term ‘flipping the lid’ voor. En die term legt voor mij treffend uit wat er gebeurt als iemand iets overweldigends meemaakt.
Ik neem je even mee:
Ruwweg bestaat ons brein uit 3 delen (natuurlijk bestaat het uit veel meer delen, maar nu zijn deze van belang).
1. De hersenstam waar onder meer je ademhaling en je hartslag worden geregeld. In dit deel zit ook je vecht- en vluchtsysteem. Ook wel bekend als het reptielenbrein.
2. Het limbisch brein, met als belangrijk onderdeel de amygdala. De amygdala is de bewaker van je veiligheid en stuurt de hersenstam aan bij gevaar. Hij gaat over je alarmbellen die af moeten gaan op het moment dat er potentieel gevaar is of als er overweldigende gevoelens binnenkomen, zoals angst of boosheid. Dan geeft hij een seintje aan de hersenstam, je ademhaling wordt versneld en komt hoger te zitten, je hartslag versnelt, je spieren verkorten… Klaar om te vechten of te vluchten. Dit deel heet ook wel het zoogdierenbrein.
3. De prefrontale cortex die jou helpt bij het oplossen van problemen, het nemen van beslissingen. Het nadenkdeel. Omdat dit specifiek voor mensen is, heet dit deel het mensenbrein.
Als je nu van je hand een vuist maakt en je duim in de vuist stopt, heb je een weergave van je brein: de pols is de hersenstam, de duim in je vuist is het limbisch brein met de amygdala, en de voorkant van de vingers over de duim is de cortex.
Normaal gesproken regeren de vingers, zodat je helder kunt denken, goede beslissingen kunt nemen. De amygdala is bedekt door de vingers en komt er niet aan te pas.
Laten we nu een situatie nemen die jij als volwassene misschien wel herkent: je werk is een sleur, je hebt een vervelende discussie gehad met je collega, en als je thuis komt is het één grote bende. En dat was nu net even te veel. Dan reageer je niet meer vanuit je wijze brein, maar heeft de amygdala het overgenomen. Je vingers staan in de lucht, je was ‘flipping the lid’. Je wordt ontzettend boos en begint tegen je kinderen te schreeuwen dat ze hun zooi moeten opruimen, dat je het anders weggooit, etc.
En wist jij dat de amygdala ontzettend snel leert? Dus zal hij bij een vergelijkbare situatie nog eerder een seintje ‘gevaar’ aan de hersenstam geven waardoor ‘the lid flipt’. Oftewel, als het op je werk langer zo blijft gaan, zal je vaker enorm boos worden. En ook steeds eerder. Totdat je misschien bij het begin van de straat al boos bent, omdat het misschien thuis wel weer een bende is. Zie het als de spreekwoordelijke boog die steeds strakker komt te staan.
Boos is één van de reacties die kunnen plaatsvinden. Een andere is erop los slaan, of hard weglopen of ‘bevriezen’. Hoe dan ook, de prefrontale cortex, de wijze leider, komt er niet meer aan te pas. Die doet niet meer mee.
Verplaats je nu eens in je kind: hij (of zij) zit al weken, maanden, misschien al wel jaren elke dag in een schoolse omgeving, waarin hij niet gezien of gehoord wordt. Niet het juiste aanbod krijgt, gepest wordt of continu te horen krijgt dat hij stil moet zitten. Wat gebeurt er dan bij jouw kind, zodra jij vriendelijk vraagt om hij zijn schoenen in de gang wil zetten? Hij ‘flipt the lid’. Elke keer weer.
Ja leuk San, maar wat moet ik met dit verhaal?
Weet dat als je kind flipt, het geen zin heeft om tegen hem te praten. Hij hoort je niet. Hij kan dan ook geen goede beslissingen nemen om uit deze situatie te komen. Geef hem wat tijd totdat de alarmbellen niet meer rinkelen. Zorg dat hij en zijn omgeving veilig zijn.
Maar uiteindelijk gaat het erom dat die boog minder gespannen komt te staan. De amygdala mag weer tot rust komen, zodat het niet meer bij het minste of geringste het sein ‘gevaar, vecht of vlucht’ geeft. Daar heb je vele technieken voor, en ik heb er meerdere in mijn gereedschapskist. Wil je meer weten? Neem dan snel contact met me op!
